Jij preekte, jij was de dominee. Weliswaar uit een telefoonboek, maar dat gaf niet, want je preekte uit je hoofd. Ik mocht wél de ouderling zijn en kreeg een handdruk bij de open haard. Ik luisterde met veel geduld naar je, met een knuffel op mijn schoot en een pop naast me op een stoel.
Jij was Eva, Eva in de tuin. Dus bleef er weinig anders over dan dat ik Adam was. Dat was ik dus ook maar. Met slippers van grote bladeren van een stuk onkruid uit de achtertuin aan onze voeten en een linnenrek bedekt met muffe dekens als een hutje in het gras. Een houten kratje met jouw theeservies en een kan vol limonade, een schoteltje met koekjes. Daar zaten we dan, vlakbij de walnotenboom, het ideale paradijs.
Je maakte toneelstukjes en je voerde ze op in de serre. Ik en jongste zus, we kregen ook een rol. Of het nu een hoofdrol was, of dat we als figurant fungeerden, dat maakte niet zoveel uit. We leerden de teksten uit ons hoofd en speelden vol passie met je mee. Drama’s achter schuifdeuren, verkleed en al.
Je maakte een lied bij de begrafenis van onze eerste krielkip. ‘Sjoekie, je bent nu dood….’ ik hoor het ons nog zo zingen. Als we zongen tijdens de afwas, kwamen de liederen vanzelf. Je zette in en we volgden en we wisten precies wie wat zong en wanneer. Meestal kreeg ik de tegenstem. Dat paste dan weer goed bij mij. We hebben als drie zussen heel wat afgezongen, dat waren gezellige momenten. Bij het horen van sommige liederen komt dat gevoel weer terug, maar ik zing niet meer de tegenstem.
Jij was de grote zus, in lengte overstijgend en zo vaak ook het voorbeeld van wat ik niet was. Wat vond ik het bijzonder als je met mij je verhalen deelde en gewoon maar uitsprak waar je mee zat. Wat kon je boos zijn, oprecht boos zijn. Ook boos zijn op mij, als ik dat schijnbaar niet was. Het over me heen liet gaan, zoals ik dat bij meer dingen deed. Dan hield je een kussen voor je en mocht ik stompen, maar ik sloeg nooit hard genoeg.
Ik mis je.
Ik had mijn verhalen met jou willen delen, wat ik toen nog voor me hield. Soms wil ik je zo graag nog iets vragen, even iets vertellen, even bij je huilen, even met je lachen. Soms zou ik even met je willen zingen, jij de eerste stem, ik de tweede.
Soms zou ik gewoon nog even tegen je willen zeggen hoe trots ik op jou was.
‘Zeg mama, hoe ga je eigenlijk in het graf? Ga je dan met een kist erin of word je er zo in gelegd? Is het graf heel diep?’ zo vroeg Marin honderduit. Ik legde het haar uit, we liepen samen in de zon. We hadden een mooi gesprek. De vogels floten, de bloesem aan de takken van de bomen bloeiden volop. We keken naar al die graven en wat las ik veel namen van mensen die ik had gekend. Bij sommigen stonden we stil en het bosje met bloemen raakte langzaam op.
Toen we het bijna hadden opgegeven, was daar ineens het graf dat we zochten. De laatste bloem legden we neer.
Al pratende zeiden we tegen elkaar dat we dat geloven, van harte, maar dat het zo ontzettend groots is en bijna niet voor te stellen. Zo makkelijk spreken we dat uit, mooie volzinnen op een ansichtkaart. Toch is het niet te bevatten.
