Koperpoets en bijenwas

Tags

beelden, bijenwas, Boenwas, dementie, herinneringen, koperpoets, verhalen, zorg

‘Nu denk ik aan mijn moeder’ zei ze en ze lachte. We hadden oude gebruiksvoorwerpen op tafel liggen, ik poetste koper en de buffetkast was ingewreven met bijenwas. De bewoners op mijn groep genoten er zichtbaar van. De functie van diverse voorwerpen werd me fijntjes uitgelegd. Het petroleumstel, de oude naaimachine, de stoof en de koffiemolen. Het toverde een glimlach op de gezichten.

De bijenwas deed denken aan vroeger en de sterke geur van de koperpoets haalde herinneringen naar boven. ‘Nu denk ik aan mijn moeder, die deed dat ook. Dan moest ik helpen in de winkel. Want kijk, mijn vader had een manufacturenwinkel….’ Zo kwamen verhalen tot leven, flarden verleden door geur naar boven gehaald.

Dat doen geuren. Als ik boenwas ruik, ben ik ook terug in het grote huis waar ik ben opgegroeid. Als de tafels en kasten waren ingewreven, een doekje met bruine vlekken in een rood mandje. Ik ben op Ameland als ik rozenbottels ruik. Die groeiden volop langs de weg waar ons vakantiehuisje stond. Het weggetje waar ik leerde fietsen. Zeelucht, lavendelgeur, de geur van gemaaid gras, het roept beelden op. Een foto in mijn hoofd, een mooie gedachte en soms ook iets waar ik liever niet aan herinnerd word.

Geuren roepen beelden op en beelden vormen verhalen. In de zorg verspreiden we ook wel eens zo’n geurtje rond. Alsof het enkel werkdruk is, onnodig schrijfwerk, protocollen en lijstjes. Alsof we niet toekomen aan waar het in de zorg eigenlijk om draait. Dat stukje aandacht en zorg. Hard werken is het zeker en soms is het hectisch en wordt er veel van je gevraagd. Soms moet je ook het een en ander loslaten en het gewoon even anders doen.

Dus pakten wij vandaag de poetsspullen. ‘Dat heb ik jou nou nog nooit zien doen’ zei een bewoonster iets te bijdehand. Alsof ze doorhad dat ik gele rubberen handschoenen niet wekelijks draag en poetsen zeker niet mijn hobby is. Ze keek keurend hoe ik de boenwas over de kast wreef. Ik kreeg geen commentaar. We hadden een gezellig uurtje onder het genot van een kop koffie. Het geurtje op onze afdeling, was een geur vol nostalgie.

‘Nu denk ik aan mijn moeder’ ze zei het zo spontaan en blij. Dat geurtje van de zorg, die mooie momenten van aandacht en contact, is de geur die zoveel fijner ruikt dan al die geuren van gemopper en geklaag. De geur van een glimlach die ineens verschijnt, van rust en oogcontact is een geur dat ik prettig vind om op te snuiven.

Koperpoets en bijenwas. Onze afdeling rook er helemaal naar.

Mooi moment vandaag!

‘Jij bent het gewend’

Tags

naaktslak, plas, poep, zorg

‘Mamaaaa, er zit een naaktslak in het voerbakje van Bas’ roept Marin mij luidkeels toe. Bas is Marins konijn, waar ze ook zelf voor moet zorgen. Uiteraard met hulp en zo nu en dan wat aansporing. Nu ligt er een naaktslak in zijn bakje en denk maar niet dat Marin die gaat weghalen.

‘Dussss?’ vraag ik plagend. Ik heb heus wel door wat haar bedoeling is. ‘Wil jij die weghalen?’ ze trekt er nog een extra vies gezicht bij als ze het vraagt. ‘Ik?’ en ik kijk mijn dochter plagend aan. ‘Ja, duh’ zegt ze ‘jij bent het gewend, jij doet bij je werk ook allemaal vieze dingen.’

Mijn kinderen denken aan poep en plas als ze aan mijn werk denken. Ze weten heus wel dat het verzorgen van mensen ook andere werkzaamheden met zich meebrengt, dat ik andere taken erbij doe, maar poep en plas zit er bij. Ik moet bewoners verschonen en verdrogen en daaraan denkend schijnt dat de grootste drempel voor hen te zijn om ooit in de zorg te gaan werken.

Mijn kinderen hebben een wat vertekend beeld van de zorg. Daar ben ik uiteraard zelf ook schuldig aan. Als ik over mijn werk vertel, vertel ik niet over de overleggen en de taakjes die ik doe achter de laptop. Nee, ik vertel graag over de onsmakelijke klusjes en de ietwat spannende of grappige gebeurtenissen. Misschien moet ik wel meer vertellen. Zorg is zoveel meer dan dat en poep-en plasverhalen zijn maar een klein onderdeel daarvan. Noodzakelijk, maar niet de kern van je zorg.

Eigenlijk net als bij het verzorgen van een konijn en dat is niet oneerbiedig bedoeld.  Het is niet alleen het geknuffel met je konijn, je moet het hokje ook schoonmaken, het beestje eten geven en blijkbaar ook een naaktslak verwijderen. Daardoor word je konijn niet minder lief, je konijn is gewoon je konijn. Voor Marin is Bas het liefste konijn van de wereld, ondanks alle keutels die er steeds weer zijn.

‘Ik doe niet alleen maar vieze werkjes hoor!’ verdedig ik mezelf. ‘Nee’ zegt Marin eigenwijs ‘maar je doet ze wel, dus jij bent het gewend.’ Met mijn blote handen pak ik voorzichtig de naaktslak op en leg hem op de grond. ‘Ieeeeuw’ hoor ik Marin zeggen. Ik was mijn handen af en kijk in haar mooie blauwe ogen: ‘Volgende keer doe je het maar lekker zelf!’

 

Ik zorg voor jou

Tags

dag van de verpleging, ik zorg voor jou, zorg

‘Ik zorg voor jou’

Aan het begin van je leven, als je net geboren bent. Mijn handen die je pakken en je aan de borst leggen van je moeder. Ik baad je, ik wieg je als je huilt. Ik zwaai je uit als je in je maxi cosi bij je moeder op schoot het ziekenhuis verlaat. Trotse papa bij je.

Ik zorg voor je als je na een ongeval gewond op straat ligt of hulp nodig hebt na een hartaanval. Ik zorg voor je als je aan het infuus moet. Als je de injectie krijgt waar je zo tegenop ziet, de kuur waar je zo beroerd van wordt. Als jij je niet redden kan, was ik jou. Ik ondersteun je waar ik kan, ik praat met je. Wat hebben we samen soms mooie gesprekken.

Ik zorg voor je, als je boos bent en bang. Als de wereld zo donker lijkt en de pijn van het verleden nog steeds het heden bepaalt. Dan mag je hier zijn, hier mogen stiltes vallen, mag je even tot jezelf komen. Hier zorg ik voor jou, als het thuis niet langer gaat.

Ik zorg voor je. Als je ouder bent, als de hulp meer wordt. Ik kleed je aan, ik kam je haren in model. Ik zit naast je als je ’s nachts de slaap niet vatten kan en maak een beker melk voor je warm. Als je geheugen flarden worden, als maskers afvallen en zelfs je eigen ik verdwaalt, dan pak ik je hand. En als je stervende bent, ben ik dichtbij. Ik zorg voor jou en je naasten.

Ik zorg voor je. Zoveel mensen die dat door hun vak mogen zeggen en denken. Werken in de zorg, is zorgen voor de ander. In soms hele kwetsbare situaties, op het randje van het leven en de dood. In alle drukte van het werk en negativiteit (het is niet alleen Poep en zo.) die er soms overheen hangt, is het wel een mooi beroep. Het is zorg verlenen en niet afgeremd worden door wie iemand is als persoon. Ras, religie, beroep of geaardheid, dat maakt niet uit. In de zorg is er altijd iemand die voor je klaar staat en laat zien en merken: ‘ik zorg voor jou!’

Verdwaald

Tags

goedbedoeld, naast iemand staan, Verdwaald, verward

Aan de arm van een buurtbewoner kwam ze onze zorginstelling binnen. Mevrouw was wat verward en ze wilde de drukke weg oversteken. Omdat buurtbewoner het niet vertrouwde nam ze haar mee naar ons. Mevrouw woonde hier echter niet. We hebben haar een kop koffie gegeven. Terwijl een collega probeerde iets meer van mevrouw te weten te komen, belde ik de politie.

Mevrouw was heel vriendelijk en ze vond het maar wat fijn dat ze nu lekker warm bij ons zat. Na een tijdje kwamen er twee agenten binnen. Waar wij al pratend iets meer over mevrouw wisten, haalde meneer agent met een druk op de knop haar adres naar boven. ‘Tja mevrouw’ zei de andere agent ‘u moet natuurlijk wel altijd uw identiteitsbewijs bij u hebben!’ Vol verbazing keek ik deze agent aan. Het was toch overduidelijk dat deze mevrouw daar niet aan had gedacht toen ze op stap was gegaan. Het was al dieptriest dat mevrouw zo verward en gehuld in haar verleden, zo’n eind had gelopen. Zoekende de weg, verdwaald geraakt. Natuurlijk had deze agent wel gelijk, maar het was zo misplaatst in deze situatie.

Zo gaan wij als mensen ook vaak met elkaar om. Onbewust. Zoveel mensen zijn verdwaald in hun gevoelens, hun zorgen en verdriet. Verdwaald in relaties, in geloof en vertrouwen en in hoop op een betere toekomst. Dan wijzen we de weg met de geijkte teksten en bieden we troost door vooral het positieve aan te raken. ‘Tel je zegeningen…’ wordt vaak gezegd, terwijl je al tellende juist de grenzen had bereikt.

Als jij verward bent en gevangen zit in je verdriet en angst, is de hand op je schouder een steun in de rug. Is het fijn als er iemand is die je aanspreekt en je vraagt of je hulp nodig hebt. Is het soms alleen maar nodig dat er koffie wordt gezet en je de warmte mag voelen van aandacht en een luisterend oor. In een gebroken wereld ligt er geregeld wat aan scherven.  Daar mag je als medemens voorzichtig mee omgaan. Gevouwen handen omsluiten de pijn, opgeheven vingers benadrukken de scherpe randen.

Deze mevrouw mocht met de agenten mee. Zij brachten haar weer thuis. Ze keek eerst wel angstig. Hoezo meegaan met twee agenten? Ik liep met haar mee tot aan de auto. Zo aan mijn arm durfde ze wel.

Je hoeft als medemens soms alleen maar iemand aan de arm mee te nemen. Gewoon even naast iemand zitten en staan. Luisteren zonder oordeel. Een klein beetje warmte in een web vol verwarring.

Naast wie sta jij vandaag?

Ik waardeer je

Tags

Actiz, ik waardeer je, kwaliteit, liefdevolle zorg, verpleeghuis

‘Ik waardeer je.’ Met die zin moedigt Actiz de medewerkers in verpleeghuizen vandaag aan. Als hart onder de riem naast alle negatieve geluiden die rond gaan in de actualiteit. Hebben we dat nodig? Nou misschien wel.

De zorg is een mooi vak. Ook de zorg die we bieden in verpleeghuizen. De liefdevolle zorg waar de politiek het graag over heeft, geeft een beetje een Florence Nightingale gevoel. Beetje te teder, gezien de dagelijkse realiteit. Zorgzaam zijn we natuurlijk wel, en een groot geduld is zeker een voordeel.

We mogen zorg leveren aan kwetsbare ouderen. Kwetsbaar in hun vermogen om zelfstandig te zijn. Kwetsbaar in hun naaktheid, in de broosheid, in de vergeetachtigheid. Ook kwetsbaar in het onbegrip, het niet begrijpen van de situatie en de omgeving waar ze zich in bevinden. Kwetsbaar in hun boosheid.

Op mijn afdeling met bewoners met dementie besef ik dat des te meer. Toevertrouwd aan jouw zorg, afhankelijk van handen van buitenaf. Dat vraagt om kwalitatief goede zorg, om liefdevolle zorg. Dat is zoveel meer dan alleen het volgen van protocollen, hoe waardevol ze ook zijn. Zoveel meer dan alleen het verschonen, de wisselligging en het omgaan met onbegrepen gedrag.

‘Ik waardeer je’ een mooie zin om vandaag te lezen op social media. Bedoeld voor medewerkers in de verpleeghuiszorg. Bedoeld als compliment, dus ik neem het dankbaar aan. ‘Ik waardeer je’ is ook een zin dat me aan het denken zet.

Kwaliteit en liefdevolle zorg kan niet zonder de waardering voor de ander. Naar de ander kijken en in die persoon een mens van waarde zien. ‘Ik waardeer je’ ook als je ‘mijn’ bewoner bent voor wie ik zorgen mag.

 

 

 

 

Dwaalbos

Tags

bewoners pg, Dwaalbos, dwalen, verdwalen

Ze stonden beiden klaar bij de deur, de jas aan, van plan om te gaan wandelen. De zon scheen immers. Het grote probleem was alleen de gesloten deur. Bewoners van mijn groep, kunnen niet zelfstandig van de afdeling af. Dat is frustrerend, zelfs een heel groot balkon helpt niet altijd om ze af te leiden. Nou ja, vaak wel. Tijdschriften, een kop thee en zelfs aardappelen schillen doet wonderen.

‘Zou jij toch ook niet leuk vinden’ zei de ene tegen mij, terwijl ze haar jas maar uitdeed. Nee zou ik ook niet leuk vinden.  Ik legde haar uit dat ze anders misschien de weg zou kwijt raken. ‘Ik verdwaal echt niet…..’ Daar kauwde ik over na.

Wat zou het mooi zijn als instellingen standaard een grote tuin hebben, waar je gewoon kan wandelen. Waar je ongestoord kan genieten van geuren en kleuren, waar je kan wroeten in de aarde als je daar zin in hebt. Een dwaalbos, waar je al dwalend niet kan verdwalen en toch buiten bent. Wie wil dat niet?

Ik wel. Als ik voel dat ik klem zit tussen afspraken en verplichtingen, als ik zoveel meer wil en dat niet lukt. Gewoon even ronddwalen. Mijn mijmeringen aan de bomen toevertrouwen en zeker weten dat het bij hen wél veilig is. Zo opgaan in de kleuren dat ik tijd vergeet, de vragen en de onrust even kan achterlaten. Op adem komen. Zonder afspraak, op ieder moment. Dwalen zonder te verdwalen, want dat kan in het dwaalbos dat ik voor ogen heb.

Dus niet alleen dat Houten huisje aan zee, nu ook nog een dwaalbos. Misschien toch tijd om mijn dromen in de kast te leggen. Misschien schiet ik teveel door. Dus maar weer terug naar de realiteit. Realiteit van alledaagse dingen, waar je op je eigen manier je plekje hebt. Een plekje in het hier en nu.

‘Zou jij toch ook niet leuk vinden?’ ze keek me ietwat verwijtend aan. Ik keek haar aan en kon alleen maar toegeven dat ze gelijk had. Ik kan overal dwalen, als ik mezelf de rust maar zou gunnen. Zo’n dwaalbos heb ik daarvoor niet nodig. Mijn bewoners, onze bewoners, gun ik het echter zoveel meer!

 

 

Werken in de zorg (of bij de bakker).

Tags

verplegen, zorg

‘Waarom wil je in de zorg werken?’ vroeg mijn begeleider tijdens een stage. Ik zei meteen:’omdat ik graag met mensen wil omgaan!’ Ik had beter wat langer kunnen nadenken, want mijn begeleider antwoordde direct: ‘ Dan kan je net zo goed bij de bakker achter de toonbank gaan staan.’

Ik heb het altijd onthouden. Het is een vraag geworden die ik zelf ook wel eens stel aan stagiaires. ‘Waarom wil je werken in de zorg?’

Mijn kinderen vragen het zich ook af. Als ze wel eens meegaan naar mijn werk, kijkt het ene kind de ogen uit, de ander vindt het maar vreemd en eng. Bewoners die steeds weer hetzelfde aan je vragen, die je aanraken, die amper kunnen praten, of bewoners die niet begrijpen waarom ze hier zijn. Verhalen over wonden, ontlasting en vage ziekten, zijn ‘not done ‘ volgens de meerderheid hier in huis. ‘Waarom wil jij werken in de zorg?’

Vandaag had ik een vroege dienst. We hielpen een bewoner. Puur afhankelijk van andere handen. Geen besef van tijd, geen lijn in de verhalen, geen mogelijkheid om de stappen zelf te zetten. Samen met een collega verzorgden we haar. ‘Wat moeten ze toch zonder ons?’ zei ze, zonder dat er sprake was van vragen om een schouderklop. Gewoon dat gevoel uitsprekend dat je wel eens overvalt als je de hulpeloosheid aantreft.

‘Zonder ons, moeten de kinderen zorgen’ zei ik. ‘Als die er dan niet zijn?’ vroeg mijn collega, ineens heel serieus. ‘Tja, dan zijn de buren aan de beurt’ zei ik maar. We zorgden samen verder.

Juist in het kwetsbare, wil ik zorgen. Waar lijden is, waar leven broos is en gebroken en waar gedachten vervagen. Waar de vragen zijn, de pijn, de twijfel, de kleinheid zomaar bovenkomt. Dat kan op heel veel manieren en op heel veel gebieden. Ik ben blij dag ik dat vorm mag geven in de zorg….en niet bij de bakker. Hoe leuk dat misschien ook is.

Ik pak haar hand, ik strijk de lakens glad. Het is eigenlijk niet de vraag waarom je wil werken in de zorg. Mijn vraag zou zijn: ‘Waarom niet?’

Zinloos werk?

Tags

dementie, werk, zinloos

Terwijl ik naast zijn bed zit, kom met vla in mijn hand, overvalt me ineens die vraag: ‘ Is mijn werk zinloos?’

Hij spreekt nog amper, soms een klank, soms een woord. Hij zit soms in zijn rolstoel, maar meestal ligt hij in zijn bed. Wisselligging, eten geven, wassen op bed. Als het kan, gaat hij onder de douche. Daar geniet hij zichtbaar van.

Ik aai zijn wang, ik masseer zijn dunne handen. Smeer een geurtje in zijn hals, dat ruikt lekker. Nu zit ik hier, kom met vla in mijn handen. Elke keer als ik de lepel naar zijn mond breng, gaat zijn mond haast automatisch open.

‘Als ik zo oud moet worden, hoeft het van mij niet meer. Wat voor zin heeft dit?’ een opmerking die je wel eens hoort. Ik hoor ze ook wel eens van bezoek, dat machteloos bij een bed staat. Ergens begrijp ik die opmerking wel, en toch…

Hier ligt iemand met een verleden. Actief betrokken geweest bij zijn gezin en bij zijn werk. Zwart-wit foto’s tonen beelden uit een verleden, waarin het allemaal niet zo wazig was. Beelden van personen die betrokken waren bij elkaar en die niet stilstonden bij een toekomst van flarden van gedachten en staren naar het raam.

Bewoners zijn meer dan wat het hier en nu ons vertelt. Het verleden dat zij zijn vergeten, breng je dagelijks tot leven. Door alledaagse dingen, door het eten en het drinken. Door het geurtje in de hals, door het kammen van het haar. Door muziek en door verhalen. Door het vasthouden van een hand en door het noemen van hun naam.

Doe ik zinloos werk? Ik vroeg het me ineens af. Zo ervaar ik dat niet. Ik wist het antwoord ook eigenlijk wel.

 

Poep en zo.

Tags

dementie, poep, verplegen, zorg

Poep ruikt niet lekker.
Misschien een open deur, maar wil het graag even kwijt. Waarom? Omdat ik het gemopper op de zorg, en met name de verpleeghuiszorg, zo zat ben. Dat in het wilde weg roepen dat bewoners geen maaltijd krijgen, nooit gewassen worden én de hele dag in hun eigen poep liggen.
Dat laatste vind ik onvoorstelbaar. Misstanden in de zorg zijn er. Op veel plekken is te weinig personeel, maar mensen een dag in hun eigen ontlasting laten liggen, dat kan ik me niet voorstellen.

Het raakt me dat mensen dat beeld hebben.
Ik zie mijn collega’s hard werken, met hart voor de zorg voor hun bewoners. We willen niets liever dan dat de bewoners het naar de zin hebben. En dat is een hele uitdaging op een groep met bewoners met dementie. Bewoners die volledig afhankelijk zijn van onze zorg. Waar ze al zoveel van zichzelf kwijt zijn, proberen we iets van eigenwaarde voor hen te behouden. Dat kan door kleine dingen. Je laat ze de was vouwen of de aardappels schillen. Make-up aanbrengen, omdat ze dat gewend waren. Je zorgt ervoor dat ze schone kleren aanhebben, je maakt de nagels schoon. Je verschoont ze als ze onder de ontlasting zitten.

Je zult altijd zien dat je die ene bewoner net met de tillift uit bed hebt gehaald en in de stoel hebt gezet. Eindelijk achter de kop koffie en dan ruik je ineens wat. Toch ga je weer met de tillift aan het werk, van de stoel weer in bed. Natuurlijk krijgt mevrouw een schoon incontinentiebroekje (wij spreken niet van luiers) aan. Natuurlijk!

Zorg is niet alleen verschonen, gelukkig niet. Tussendoor heb je tal van mooie momenten. Vorige week probeerde ik het kunstgebit bij een bewoonster in te doen. Hij zat er niet goed in, zeg maar scheef. Daar moesten we samen om lachen. Na de tweede poging, pakte ze me ineens vast. Voor ik het wist kreeg ik een dikke zoen op mijn wang. Of dat gesprek met de ander, waarin flarden van verleden naar boven worden gebracht. Het compliment voor de gekookte aardappelen en de slabonen. De hand in mijn hand, zomaar.

Zorgen is mooi, als je naast de afhankelijkheid van mensen, dat ook hun gedrag kan bepalen, een mooi mens kan ontdekken. Een uniek mens, met zijn eigen levensverhaal.

Ik kan me niet voorstellen dat er plekken in Nederland zijn waar bewoners die zorg niet krijgen. Waar niet dagelijks een warme maaltijd wordt gegeven, verschoning als dat nodig is, aandacht. Kan dat? Vreselijk! Ik zou er niet kunnen werken. Ik baal en ik schaam me als er weer negatieve geluiden zijn over de zorg. Het doet zo tekort aan het mooie vak dat verplegen en verzorgen is. Een vak waar ik trots op ben!

Zorgen voor mensen is meer dan poep en zo…(wat vaak gezegd wordt) Zorgen doe je met je handen én met je hart. Ga maar eens koffiedrinken bij een verzorgingstehuis of verpleeghuis bij jou in de buurt. Meld je aan als vrijwilliger! Maak een praatje, doe een schaakspel, ga wandelen buiten met een bewoner. Kijk, en kijk je ogen uit!

Praat met mij!

Tags

afstand, dementie

Alsof ik er niet ben, alsof ik niet besta.
De koffie is me voorgezet, beetje melk en een zoetje. Nu staat het kopje leeg en onberoerd voor me. Rode rozen op een witte achtergrond, gouden randje ietwat verbleekt.
Het is druk om me heen, ze praten en ze lachen. Soms krijg ik een aai over mijn hand, in het voorbijgaan een streling over mijn wang.

Ik staar de kamer in, ik lach maar en ik knik. Klagen doe ik niet. Ze hebben bonbons meegenomen, een bloemetje en ik zie de tekeningen in een stapeltje op de eettafel liggen. Hangt niemand ze op? Dan kan ik kijken naar de krabbels, het poppetje met de handen als een hark, de lachende zon in het hoekje van het papier.

De klokt tikt, ik hoor hem op de achtergrond.
‘Tik-tak-tik’ mompel ik en ik merk ineens dat mijn hoofd meebeweegt.

Ik wil wel meepraten, maar ik kan de gesprekken niet volgen.
Het kopje wordt weggehaald en het glaasje met bowl wordt me aangereikt. ‘Waar is de slagroom?’ bedenk ik me, maar ik vraag het maar niet. Ze zijn zo druk. Ik prik met het vorkje in een stukje ananas.

Moe ben ik.
Ik lach maar naar de kinderen, ik weet hun namen niet meer. Ik probeer oogcontact te krijgen en vang soms een glimlach op.

Ik voel zoveel liefde voor ze. Ik voel verbondenheid en toch zoveel afstand.
Ik ben er wel, ik zit tussen ze in. Toch voel ik afstand.

Praat alsjeblieft even met me.